Wat is creatief?

“Goh, jij bent altijd zó creatief!” Ik hoorde het een moeder tegen haar zoon zeggen, terwijl hij een comic van een Ninja Turtle zat na te tekenen. Maar, ís dat nou wel zo? Is iets natekenen (of reproduceren) echt creatief? Is een ontwerper creatief als hij/zij iets moois namaakt? 

Als je internet erop naslaat, lopen de definities nogal uiteen. Maar Wikipedia stelt dat het doorgaans gaat over een vermogen om iets nieuws te scheppen. Het heeft ook iets te maken met intelligentie. Volgens Robert Sternberg bestaat intelligentie uit een analytisch, een creatief en een praktisch deel. Om echt intelligent zijn, moeten deze drie componenten alle drie op hoog niveau opereren. 

“Creativity is intelligence having fun!” – Albert Einstein

De technische guru’s in grafische producties, houden zich bezig met DTP. Dit staat voor Desk Top Publishing (ofwel uitgeven vanaf je bureau). Hier wordt door zogenaamde ‘hooggeschoolde creatieven’ nog wel eens op neergekeken en gekscherend verklaard als ‘Domweg Tekst Plakken’. Dat is niet terecht. Een opleiding DTP heb je weliswaar op verschillende niveau’s, maar DTP kan een productie maken of breken; hoe creatief een ontwerp ook bedacht is.

Maar in feite maakt een DTP-er vaak een ontwerp van een ontwerper na. Een Front-end Web Developer maakt het webdesign van een ontwerper na… Die reproductie is weliswaar knap, maar niet persé creatief. Maar ook bij mensen aan de technische kant van content marketing wordt wel degelijk vaak een beroep gedaan op hun creativiteit. Die DTP-er, Web Developer of SEA-specialist loopt namelijk geregeld tegen (op het eerste gezicht onverklaarbare) technische problemen aan. Om dan je hoofd koel te houden, research te doen, analytisch na te denken, vervolgens een oplossing voor het probleem te bedenken én die feilloos uit te voeren… dat is ultiem creatief!

Mijn vrouw geeft les in het primair onderwijs. Zij leert haar kinderen in groep 4 over neuronen en dendrieten. Niet omdat kinderen van 7 jaar nu zo gebaat zijn bij neurologische kennis, maar omdat dit visueel maakt hoe ze leren. Nadenken is zoiets als lichtflitsen tussen neuronen heen en weer sturen. Elke keer als een kind iets oefent, groeit er vanuit een neuron in je hoofd een vertakkinkje uit. Zo’n vertakking heet dus een dendriet. Zie het maar als een paadje in een grasveld, dat ontstaat als je eroverheen loopt. Hoe vaker een kind een bepaalde handeling uitvoert, hoe meer vertakkingen de neuron krijgt en hoe breder het paadje wordt. Hoe breder het pad, hoe sneller de flitsen van links naar rechts kunnen en hoe sneller en meer je dus kunt leren en associëren. [Sidenote: stel je even het gezicht van een ouder voor als hun 7-jarige thuiskomt van school en vrolijk zegt dat ze weer een dendriet aan haar neuron heeft geknoopt 😊]

Dat maken van snelle verbindingen en associaties, is dus iets dat je creatief vermogen ontzettend helpt. Want een succesvolle aanpak van probleem A kan wellicht ook helpen voor probleem B, zelfs als het totaal andere materie betreft. En misschien bedenk je na die stap wel een hele nieuwe oplossing, gewoon omdat je het je kunt voorstellen! Met veel lezen, kijken en oefenen help je dus je creativiteit. Dat is ook het mooie van creativiteit: het gaat niet op! Sterker nog, hoe meer je ervan gebruikt, hoe meer je ervan krijgt! 

Dit soort praktische creativiteit leer je dus op basis van ervaring. Ken je dat? Als een professional iets doet, lijkt het zo makkelijk. Totdat een starter hetzelfde probeert. Een professional zal lang niet alle kleine stapjes hoeven blijven herhalen, simpelweg omdat deze stapjes al 'automatisch' in het hoofd gebeuren, dankzij ervaring. Ze denken als vanzelf een paar stappen vooruit. Ervaring kan ontzettend helpen bij creativiteit, maar het kan ook beperkend zijn. Hoe vaak hoor je niet 'we doen het al jaren zo'? Dan heb je creatief gezien niets aan al die ervaring. Juist voor creativiteit moet je je willen laten inspireren en verandering omarmen. 

De grootste vijand van creativiteit is afleiding. Je zult dus eerst los moeten komen van de dagelijkse routine en alle telefoontjes en dingen die je nog moet doen, om creatief te kunnen zijn.

Bij sommige reclamebureaus stonden voor de middag ook wel eens de flessen wijn op tafel. Dat hielp zogenaamd bij het creatieve proces. Remmingen loslaten. Laat creativiteit zich dan niet afdwingen? Nou, de grootste vijand van creativiteit is afleiding. Je zult dus eerst los moeten komen van de dagelijkse routine en alle telefoontjes en dingen die je nog moet doen, om creatief te kunnen zijn. John Cleese zei het heel treffend in een video. Je moet eigenlijk eerst een half uur gaan wandelen en alles loslaten. Dan ga je onder een boom zitten en geniet je van het moois in de natuur. Je zult zien dat je dan vanuit je onderbewuste creatiever bent, dan wanneer je aan je bureau die deadline probeert te forceren. En die wandeling kan ook een stuk fietsen zijn, of kickboksen. Zeker met die laatste heb je helemaal geen ruimte in je hoofd voor de dagelijkse routine. Die afleiding levert je immers een pak slaag op! Maar ook ademhalings- en ontspanningsoefeningen of het luisteren van muziek kunnen perfect je hoofd leegmaken en je openstellen voor creativiteit. Onderzoek voor jezelf waar jij optimaal door geïnspireerd raakt. En dat glas (of die fles) wijn kan toch wel, als toost op een mooi resultaat. Maar om die voorwaardelijk te maken voor creatief succes, vind ik als niet-drinker een zwaktebod 😉. 

En als je dan toch iets heel creatiefs bedenkt, maak je het natuurlijk ook af. Vaak kost iets lelijks maken net zoveel moeite als iets moois maken. Het verschil maak je met doorgewinterde professionals, meestal niet met getalenteerde amateurs. Goede ontwerpers weten wat werkt; hoe ze de 'Gulden Snede' of 'the Rule of Odds' toepassen voor balans. Hoe ze omgaan met complementair kleurcontrast of clair-obscur. Niet zozeer omdat ze erover hebben gelezen, maar omdat ze het zo vaak hebben toegepast. Dat geldt ook voor een perfecte technische uitwerking van een ontwerp. Oefenen, oefenen, oefenen. Niet tot het eindelijk lukt, maar doorgaan tot je het niet meer fout kúnt doen.  

VERTEL OVER JE UITDAGING

Creativiteit is zoveel meer dan mooie dingen maken. Het is problemen oplossen, visualiseren, outside-the-box denken, dagdromen en nieuwe dingen bedenken. In Content Marketing is het daarnaast van belang dat je creaties gemaakt worden binnen de gestelde kaders en het gewenste effect hebben op kennis, houding en gedrag van de doelgroep. Voor mij persoonlijk is het helpen van mensen met behulp van mijn creativiteit en ervaring het ultieme werkgenot. Heb je een uitdaging waar je wat creativiteit bij kunt gebruiken? Ik luister!